Hoofdstuk 4 – Vrijdag 10 november 1944: de Razzia

4.0 Inleiding – Een stad in de greep

Het oorlogsmonster had ook Rotterdam stevig in zijn greep.
Op dinsdag 5 september 1944 – Dolle Dinsdag – ging het gerucht dat wij spoedig van onze onderdrukkers, “de Moffen”, verlost zouden zijn. Als kind, opgroeiend in Tuindorp Vreewijk in Rotterdam-Zuid, ging ik samen met mijn vriendjes naar de luchtbrug naast de Kruisvindingkerk, in de hoop daar de binnenkomst van de geallieerden te kunnen verwelkomen. In onze kinderlijk opwinding schreven wij op een stukje papier zelfs de kentekens op van auto’s die voorbijreden.

De ontnuchtering liet echter niet lang op zich wachten. Al snel werd duidelijk dat de pogingen van de geallieerden om Rotterdam te bereiken waren mislukt. De teleurstelling was groot. Wij zaten voorlopig nog vast aan onze bezetters en het leven onder de Duitse overheersing ging onverminderd door.

Slechts enkele weken later, op vrijdag 10 november 1944, werd Rotterdam overvallen door wat zou uitgroeien tot de grootste mannenrazzia uit de Nederlandse – en zelfs Europese – geschiedenis. In alle vroegte verschenen goed bewapende Duitse soldaten in de straten. Briefjes, opgesteld als bevel, werden in de brievenbussen gestopt of persoonlijk overhandigd zodra er werd opengedaan.

In dat bevel stond dat alle mannen tussen de 17 en 40 jaar zich, voorzien van voldoende kleding en proviand, moesten melden voor de Wehrmacht. Volgens het pamflet zou het om een periode van slechts drie weken gaan. Men beloofde dagelijks goede voeding, rookartikelen en een vergoeding van vijf gulden. Wie geen gehoor gaf aan deze oproep, liep het risico zwaar te worden gestraft. Zelfs particulier eigendom kon in dat geval in beslag worden genomen.

De massale aanwezigheid van zwaarbewapende Duitse militairen en de meedogenloze vastberadenheid waarmee deze razzia werd uitgevoerd, lieten weinig ruimte voor twijfel. In talloze Rotterdamse gezinnen sloeg de onzekerheid toe. Wat deze dag werkelijk zou betekenen, wist niemand – maar dat er iets onomkeerbaars stond te gebeuren, voelde iedereen.