Verhalen die blijven.

                       Een tekening van mijn moeder in jongere jaren

Het zijn de verhalen die blijven, die ons verbinden met het verleden en ons de verantwoordelijkheid geven om de herinnering levend te houden. Voor mij begint dat verhaal bij mijn moeder, Jo Gaertman-Zimmerman, en haar handtas. Een eenvoudige tas, maar gevuld met documenten die het verhaal vertellen van oorlog, verlies, liefde en hoop.

In die tas zaten uitkeringskaarten, pensioenbrieven, oorlogsbrieven  de laatste brieven van mijn vader, geschreven vanuit de Helios op de Zuiderzee en vanuit Kampen, na zijn overplaatsing naar de Generaal van Heutszkazerne.

In 2016 gaf de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek het boekje uit       “ We hebben de doden nooit kunnen begraven “. Het verhaal, geschreven door Hella de Jonge, werd uitgesproken op 4 mei in De Nieuwe Kerk in Amsterdam. Daarin kwam een bijzonder beeld naar voren: een schepje zand dat bij een begrafenis van hand tot hand gaat, een symbool van verbondenheid en gedeeld verlies. Dat schepje zand doet mij denken aan de handtas van mijn moeder, die in onze familie ook van het ene kind naar het andere werd doorgegeven.

            Mijn moeder Jo Gaertman - Zimmerman op jonge leeftijd. Zij verloor tijdens de oorlog haar moeder, haar schoonmoeder,                          haar broer Louis Zimmerman en uiteindelijk haar man Hendrik Willem Gaertman

De handtas van mijn moeder, symbool van herinneringen en verbondenheid.

Het schepje zand en de handtas zijn voor mij symbolen van het doorgeven van herinneringen. Het zijn tastbare voorwerpen die ons herinneren aan wat is geweest én die oproepen tot waakzaamheid. Net zoals de Fakkel van 4 en 5 mei 2016: “Geef vrijheid door”.

De gruwelijke weg van mijn vader

Mijn vader, Hendrik Willem Gaertman, werd niet vermoord vanwege zijn werk in het verzet, maar werd opgepakt tijdens de Rotterdamse razzia van 10 november 1944. Via stadion Feijenoord en een transport per boot , de Helios 1648 ton , ging hij naar Amsterdam naar een bananenloods en vervolgens naar Kampen, en daarna naar de Generaal van Heutszkazerne.

Van daaruit werd hij via Zwolle naar Osnabrück overgebracht, waar hij op 27 november 1944 in Ohrbeck aankwam. Hij moest zwaar werk verrichten, zoals puin ruimen en blindgangers opruimen na bombardementen. Tijdens een hevig bombardement probeerde hij te vluchten, maar werd in Rheine gepakt door de Gestapo, waar hij werd geschopt, geslagen en gemarteld.

Na verhoor in de Gestapokeller werd hij naar het Arbeitserziehungslager (werkopvoedingskamp) Augustaschacht in Ohrbeck gebracht.  Wat daar gebeurde, was  mensonterend en gruwelijk.

                                   Kruisbeeld en Häftlingmarke KW 1312 ter nagedachtenis aan mijn vader.                                                                                                         In dit zwart zijden hoesje bewaarde mijn moeder de Häftlingmarke van mijn vader.                

KW staat voor Klöckner Werke in Georgmarienhütte.

Na overleg met de fotograaf Bas van der Wel is deze compositie , na gezamenlijk overleg met Hendrik Willem Gaertman,

tot stand gekomen.

De waarde van doorgeven

Het zijn vooral mensen als Lotty Huffener-Veffer en Jules Schelvis die ons, door hun verhalen, duidelijk maken hoe belangrijk vrijheid is.  Zij gaven de fakkel door, zodat wij en de generaties na ons nooit vergeten.

Zelf mocht ik, op uitnodiging van Mirjam Huffener, aanwezig zijn bij een bijeenkomst in het Aalten’s verzetmuseum.

Mirjam Huffener had de stichting vernoemd naar haar moeder, de Lotty Veffer Foundation.  

Ook waren vertegenwoordigers uit Duitsland aanwezig.                 

Deze ontmoeting benadrukte de waarde van internationale verbondenheid in herinnering en herdenken.

Gezamenlijke foto gemaakt in het verzetsmuseum in Aalten.          

                    In het midden Lotty Veffer geflankeerd door mijn vrouw Tiny Gaertman -Blom en Hendrik Willem Gaertman.                                               Foto :  Dennis Gaertman.

Wat mij koude rillingen bezorgde, was de speech van Mirjam Huffener tijdens de bijeenkomst.

Voor een volle zaal vroeg zij of ik wilde gaan staan.

Ze had een speciale banier laten maken, waarop gegevens, foto’s en teksten van mijn vader waren weergegeven.

Er waren in totaal 5 banieren.

 Voor de banier Henk en Tiny Gaertman in het Nationaal  Onderduikmuseum in Aalten.

                   Foto : Dennis Gaertman

        Een prachtig gedicht werd in het Nationaal Museum in Aalten voorgedragen door Lotty Veffer van Anneke Hemrika Verheul.                                                                                            

Voordracht Gedicht door Lotty Veffer: