Hoofdstuk 2 — De Aanloop naar de Razzia.
In de maanden voorafgaand aan november 1944 werd de situatie in Rotterdam steeds nijpender. Terwijl het zuiden van Nederland deels werd bevrijd, bleef Rotterdam bezet. De Duitse bezetter had dringend nieuwe arbeidskrachten nodig voor de oorlogsindustrie, en dwangarbeid was een belangrijk instrument om dit te realiseren.
De voorbereiding door de Duitsers
De razzia werd minutieus voorbereid door de Sicherheitsdienst (SD), de Ordnungspolizei en de Wehrmacht. Bruggen, pleinen, hoofdwegen en strategische punten werden van tevoren bezet. Communicatie met de buitenwereld werd afgesloten: telefoonlijnen werden doorgesneden en het stadsverkeer sterk gecontroleerd. Zo probeerde men ontsnappingen te voorkomen en de operatie volledig onder controle te houden.
De nacht van 9 november 1944
Op de avond van 9 november namen circa 8.000 Duitse soldaten hun posities in. Ze bezetten belangrijke bruggen en pleinen en zorgden dat de stad afgesloten was van de omgeving. In deze nacht werd Rotterdam effectief in een strakke militaire greep genomen. De inwoners beseften nog niet volledig wat hen de volgende dag te wachten stond, maar de dreiging hing voelbaar in de lucht.
De wijken van Rotterdam-Zuid
Voor de wijken Tuindorp Vreewijk, Hillesluis en Tarwewijk betekende deze voorbereiding dat angst en onzekerheid snel om zich heen sloegen. Families probeerden mannen te verbergen, kinderen werden in allerijl weggestopt en er ontstond een sfeer van paniek. De voorbereidingen van de Duitsers waren efficiënt en doordacht, waardoor verzet vrijwel onmogelijk was.
Het doel van de razzia
Het uiteindelijke doel van de razzia was simpel en meedogenloos: zoveel mogelijk mannen tussen de 17 en 40 jaar oppakken en inzetten als dwangarbeider in Duitsland. Wie werd gepakt, belandde op een transport naar kampen zoals het Arbeitserziehungslager Augustaschacht te Ohrbeck bij Osnabrück, waar zware arbeid, mishandeling en extreme ontberingen het dagelijks leven bepaalden.
De menselijke impact voorafgaand aan de razzia
Al vóór het daadwerkelijke transport voelde men de gevolgen: gezinnen waren in paniek, buren hielpen elkaar waar mogelijk, maar de dreiging van arrestatie hing voortdurend boven de hoofden van de mannen. De voorbereiding van de Duitsers was zó strak dat er nauwelijks ontsnappingsmogelijkheden waren. Het begin van de razzia was daarmee niet zomaar een gebeurtenis, maar het resultaat van maandenlange planning die het leven van tienduizenden Rotterdamse mannen en hun families voorgoed zou veranderen.